Manuscript
Italy, Venice, Biblioteca Nazionale Marciana, Lat. X, 105
Record No.
158
Former Shelfmark(s)
3305

Physical Description

Format
Codex
Support
Parchment
Size of Leaves
- x - mm.
Number of Leaves
96
Collation
I-XII (8)
Foliation
Modern foliation in upper right corner (1-94); one leaf after 15 skipped, now [15bis]; two consecutive leaves numbered 20, now 20 and 20bis.
Layout
Single column, 24 lines.
Hands
Written in one hand.
Scribe(s)
Unknown.

Contents

Language(s)
Latin
Contents

1. fols 1r-21v: Dares of Phrygia (Dares Phrygius), De excidio Troiae historia

1.1. fol. 1r: Translator’s prologue

Incipit: Cornelius Nepos Salustio Crispo salutem.

Explicit: Nunc ad pollicitum reuertar.

1.2. fols 1r-21v: History

Incipit: Pelias rex fuit in Peloponesso et Esonem fratrem habuit.

Explicit: Andromacham et Helenum mille cc. Huc usque hystoria Daretis perscripta fuit.

2. fols 21v-22r: Item de Aenea et Antenore

Incipit: Igitur Eneas cum adhuc apud Troiam post profectionem maneret Grecorum cunctos ex Arcadia atque ex proxima pene insula sollicitare coepit.

Explicit: Nunc reditum nostrorum narrare libet.

3. fols 22r-22v: De reditu Grecorum a Troia

Incipit: Igitur postquam impositis cunctis que singuli bello acquesierant solutis ancoralibus nauigant.

Explicit: Itaque Ulixes ubi uim ingruentium somniorum actus predictumque ab interpretibus uite exitum agnouit ab eo quem minime credidit uulneratus obiit iam senior prouecteque aetatis neque tamen inualidus uirium.

4. fol. 22v: Short text about Greeks and Trojans

Incipit: Gray graygene Argiui Achiui Mirmidone Greci fuerunt.

Explicit: Troia ab Tro dicta rege.

5. fols 23r-94r: Dictys of Crete (Dictys Cretensis), Ephemeridos belli Troiani

5.1. fols 23r-23v: Prologue

Rubric: Incipit prologus Lutii Septimii in hystorim Troiani belli foeliciter lege.

Incipit: Ditis Cretensis genere Gnosso ciuitate hisdem temporibus quibus et Atride fuit peritus uocis ac litteris Fenicum que a Cadmo in Achayam fuerant delate.

Explicit: Annales uero nomine Datis inscriptos in Grecam bibliotecam recepit quarum seriem qui sequitur textus ostendit.

5.2. fols 23v-32v: Book I

Incipit: Cuncti reges qui Minois Ioue geniti pronepotes Grecie imperabant ad diuidendas inter se Atrei opes Cretam conuenere.

Explicit: Hoc modo ex Aulide nauigatum est.

Rubric: Dytis euphemeridos liber primus explicit.

5.3. fols 32v-55r: Book II

Rubric: Incipit secundus foeliciter.

Incipit: Postquam ad Mesorum regionem uniuersas classes uenti appulere propere omnes signo dato naues littori admouent.

Explicit: Caeterum per idem tempus hiemis sepe Greci atque Troiam singuli plures ue ut fors euenerat inter se sine ullo metu in luco Timbrei Apollinis miscebantur.

Rubric: Explicit liber secundus.

5.4. fols 55r-66v: Book III

Rubric: Incipit tertius.

Incipit: Interim per totam hiemem dilato conditionibus bello Greci cuncta quae in tali ocio militia exposcebat intenti animo summis studiis festinabant.

Explicit: Ita Priamus recepto Hectoris cadauere ascensoque uehiculo cum his qui se comitati erant ad Troiam rediit.

Rubric: Explicit tertius.

5.5. fols 66v-77r: Book IV

Rubric: Incipit quartus.

Incipit: Sed postquam Troianis palam est regem perfecto negocio inuiolatum atque integro comitatu regredi admirati laudantesque Grecie pietatem ad celum ferunt.

Explicit: Ita composito negocio Anthenor traditoque sibi Taltibio quo res finem acceperit ad Troiam uenit.

Rubric: Explicit liber quartus.

5.6. fols 77r-87v: Book V

Rubric: Incipit quintus foeliciter.

Incipit: Anthenore Taltibioque ciuitatem ingressis cuncti populares sociique cognita re concurrunt propere cupientes dignoscere quae apud Graecos actitata essent.

Explicit: Nunc reditum nostrorum narrare iuuat.

Rubric: Explicit quintus.

5.7. fols 87v-94v: Book VI

Rubric: Incipit sextus.

Incipit: Postquam inpositis cunctis que singuli bello quesiuerunt ascendere ipsi solutis anchoralibus nauigant.

Explicit: Ita Ulixes ubi uim ingruentium somniorum praedictumque ab interpretibus uitae exitum animo recordatus est uulneratus ab eo quem minime crediderat triduo post mortem obiit senior iam prouecte aetatis neque tamen inualidus uirium.

Rubric: Vale. M.

Rubric: Dithis euphemeridos generis Gnosii belli Troiani liber VI et ultimus de reditu Grecorum explicit [added by a different hand].

History

Date of Origin
Fifteenth century
Place of Origin
Italy
Notes

This manuscript is not included in either edition. Faivre d’Arcier siglum VA; Franceschini siglum I.

Additional Information

Online Facsimile

N/A

Bibliography

Edition(s)

Dares of Phrygia. Daretis Phrygii. De excidio Troiae historia. Edited by Ferdinand Meister. Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana. Leipzig: B. G. Teubner, 1873. [open access]

Dictys of Crete. Dictys Cretensis. Ephemeridos belli Troiani libri. A Lucio Septimio ex Graeco in Latinum sermonem translati. Accedunt papyri Dictys Graeci in Aegypto inventae. Edited by Werner Eisenhut. 2nd edn. Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana. Stuttgart: B. G. Teubner, 1973; 1994.

Secondary Literature

Faivre d’Arcier, Louis. Histoire et géographie d’un mythe: La circulation des manuscrits du “De Excidio Troiae” de Darès le Phrygien (VIIIe-XVe siècles). Mémoires et documents de l’Ecole des chartes 82. Paris: École des chartes, 2006. 92.

Franceschini, Ezio. “Intorno alla tradizione manoscritta di Ditti Cretese.” Atti del Reale Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti 97 (1937‑1938): 141‑78 (repr. in Scritti di filologia latina medievale. Medioevo e umanesimo 26‑27. 2 vols. Padua: Antenore, 1976. I: 166‑204).

Valentinelli, Joseph. Bibliotheca manuscripta ad S. Marci Venetiarum. Codices Mss. Latini. Tom. VI. Venice: Tipografia commerciale, 1873. 1-2; Cod. 2. [open access]

Last Updated on
February 16, 2021
License

This record is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.